انټي‌بيوټيک

انټي بيوټيک هغه ماده ده چې له یو مایکرو ارگانېزم څخه رامنځته شوې یا استخراج شوې وي او د نورو مایکرو ارگانېزمونو د تخریب، ودې درولو یا کمولو لامل کېږي. د انټي بيوټيکونو اغېز پر باکتریاوو باندې د دوو عمده ډلو پر بنسټ طبقه‌بندي کېږي:

1. بکتریواستاتیک (Bacteriostatic)– د باکتریا د ودې او تکثر مخنیوی کوي.
2. بکتریسیدل (Bactericidal)– باکتریا له منځه وړي.

طبي کارونه

انټي بيوټيکونه د باکتریاوي، فنگسي او پارازيتي انتاناتو درملنې لپاره کارول کېږي، چې د دوی پر وړاندې حساس وي. ځینې انټي بيوټيکونه د **وسيع الساحه (Broad-spectrum)** درملو په توگه پېژندل کېږي، چې د بېلابېلو باکتریاوي ډولونو پر ضد اغېزمن دي، خو دا ممکن د بدن طبیعي میکروبي چتر ته زیان ورسوي، چې له امله یې ناروغ د مقاومت لرونکو انتاناتو له خطر سره مخامخ کېږي.

د انټي بيوټيکونو ناسم استعمال د باکتریاوو د مقاومت لامل کېږي، چې په پایله کې عام انټي بيوټيکونه د ځینو انتاناتو پر وړاندې بې‌اغېزه کېږي، او نويو، پیاوړو درملو ته اړتیا پیدا کېږي.

د کارونې اصول

• - انټي بيوټيکونه باید یوازې هغه مهال وکارول شي، کله چې طبي اړتیا ولري. د وړو انتاناتو لپاره، چې بدن یې پخپله له منځه وړي، د انټي بيوټيک استعمال مناسب نه دی.
• - د انټي بيوټيک کارونې پر مهال د ناروغ عمر، جنس، جینیتیکي ځانگړنې، ځیگر او پښتورگي باید په پام کې ونیول شي.
• - د درملنې دوره باید په بشپړه توگه پای ته ورسول شي، څو د ناروغۍ د بیا راگرځېدو مخه ونیول شي.
• - د تطبیق طریقه مهمه ده؛ زرقي انټي بيوټيکونه معمولاً د شدیدو انتاناتو لپاره کارول کېږي، خو د خولې له لارې اخیستل شوي انټي بيوټيکونه د زرقولو معادل اغېز ښندي.
• - د څو انټي بيوټيکونو یوځای کارونه یوازې په ځانگړو حالاتو کې سپارښتنه کېږي.

د انټي بيوټيکونو محدودیتونه

- انټي بيوټيکونه د ویروسونو پر وړاندې هېڅ اغېز نه لري. - د امکان په صورت کې باید د درملنې له پیل مخکې د باکتریاوی پتوجن وپېژندل شي، څو مناسب انټي بيوټيک وټاکل شي. - د خپل‌سري انټي بيوټيک استعمال نه یوازې اغېز کموي، بلکې د بدن د طبیعي میکروبي چتر تخریب ته هم لاره هواروي، چې ناروغ د نورو انتاناتو پر وړاندې کمزوری کوي.

پایله

انټي بيوټيکونه د عصري طب مهم درمل دي، چې د باکتریاوي انتاناتو د درملنې لپاره حیاتي رول لوبوي. خو د دوی ناسم او بې‌ځایه استعمال د میکروبي مقاومت د زیاتوالي سبب کېږي، چې روغتیايي نظام ته جدي گواښ پېښوي. د دې ستونزې د کنټرول لپاره، باید انټي بيوټيکونه د طبي مشورې له مخې او د تجویز شوي مقدار او مودې سره سم وکارول شي.